Verloskundigen in opleiding zetten zich in voor Kansrijke Start
De kwetsbare zwangere staat in veel gemeenten als thema hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Ook AVAG besteedt in het curriculum veel aandacht aan dit thema. Verloskundigen in opleiding doen niet alleen kennis op over de specifieke zorg die de kwetsbare zwangere nodig heeft, maar er wordt in de opleiding ook aandacht besteed aan zorgpreventie en Public Health. Vierdejaars verloskundigen in opleiding uit Groningen, Lisa Marissink en Linda Kroes, ontwikkelden een nieuwe interventie in opdracht van Verloskunde Centrum de Poort in Leiden.
tekst Anne-Marike Smit
Lisa: “In ons derde studiejaar kregen we de opdracht om een nieuwe public health interventie te ontwikkelen óf om een bestaande interventie te analyseren; ook wel de kwalificerende eindtaak (KET) 9 genoemd. In het kader van het project Kansrijke Start dat in Leiden en omgeving loopt, had het verloskundig centrum een vraag om een interventie te ontwikkelen gericht op leefstijl vroeg in de zwangerschap, bedoeld om daadwerkelijk te gebruiken in het verloskundig centrum. Wij hebben afgelopen zomer in samenwerking met de praktijk een interventie ontwikkeld die gericht is op kennisverhoging, risicoperceptie en eigen effectiviteitsverwachting op het gebied van goede voeding in de zwangerschap.”
Linda: “Het Verloskunde Centrum de Poort overwoog om een leefstijlcoach in te zetten in de praktijk. We hebben met behulp van het Intervention Mapping Model* gekeken of een leefstijlcoach effectief zou kunnen zijn. De opdracht van AVAG bestond ook uit het toepassen van dit model. We hebben enquêtes afgenomen in de wachtkamer en zwangeren gevraagd waar hun behoeften lagen. Zo kwamen we erachter dat er veel vragen zijn over gezonde voeding in de zwangerschap. In overleg met Linda Rentes, onze opdrachtgever van het Verloskundig Centrum de Poort en onze begeleider van AVAG, Elies de Geus, hebben we dit verder uitgewerkt.”
De interventie die Lisa en Linda uiteindelijk hebben ontwikkeld is een interventie geworden die niet alleen kwetsbare zwangeren bereikt, maar álle zwangeren helpt de kwaliteit van hun leefstijl al vroeg in de zwangerschap te bevorderen. De interventie bestaat uit drie onderdelen.
“Door de interventie uit drie onderdelen te laten bestaan, konden we verschillende gedragsdeterminanten beïnvloeden. Risicoperceptie, kennis en eigen effectiviteitsverwachting zijn belangrijke factoren als je het hebt over het bevorderen van gezonde voeding. Door het afspelen van een filmpje in de wachtkamer waarin verschillende rolmodellen hun verhaal doen wordt de risicoperceptie beïnvloedt. Kennis wordt vergroot door het voedingsdagboekje. Daarin is ook voorlichting te vinden over goede voeding. Met de leefstijlcoach kan worden gewerkt aan het verhogen van de eigen effectiviteitsverwachting.
De interventie sluit goed aan bij de doelgroep en daarbij vormt de diversiteit van de doelgroep geen belemmering. De interventie kost niet veel tijd en inspanning. Ook fijn. Als de interventie eenmaal goed loopt dan zou het mogelijk kunnen bijdragen aan een goede start van een kind de eerste 1000 dagen. De samenwerking tussen de verschillende disciplines wordt bevorderd, ook een mooie bijkomstigheid.”
Linda: “Het ontwikkelen van zo’n interventie is een interessant proces. Na het in kaart brengen van de vraag, en het gebruik van het model, werd bijvoorbeeld duidelijk dat de zwangeren die gebruikmaken van het Verloskunde Centrum de Poort een gemêleerde groep is. Verder hebben we naar bestaande materialen over voeding gekeken, bijvoorbeeld van de KNOV en het Voedingscentrum.”
Lisa: “De lijnen tussen onze opdrachtgever Linda Rentes waren kort. Fijn werken was dat. Ook was het prettig dat we met Elies de Geus en Linda Rentes bij aanvang goed hebben doorgesproken wat precies de vraag was en hoe dat het beste kon worden aangepakt. Gelukkig was er vanuit het verloskundig centrum veel interesse voor het project. We werden goed begeleid en hadden zelfs een eigen werkruimte. We voelden ons erg gestimuleerd.
Op dit moment worden we nog wel eens gevraagd om een presentatie te geven omdat het Verloskundig Centrum de Poort nu aan het uitzoeken is hoe ze de interventie exact gaan ontwikkelen en uitvoeren. Ook het LUMC heeft blijk van interesse gegeven, dus mogelijk wordt de interventie in de toekomst ook in het LUMC aangeboden.
Lisa en Linda hebben hun opdracht afgerond, maar het project loopt door. Er wordt in Leiden gewerkt aan het opzetten van een brede coalitie uit verschillende disciplines die verschillende interventies gaan ontwikkelen. Zij zullen kartrekker zijn van het project Kansrijke Start in de regio Leiden om de zorg rondom de kwetsbare zwangere te verbeteren.
* Een methodiek die wordt gebruikt bij het ontwikkelen van evidence based gezondheidsbevorderende interventies (red).
Linda Rentes is van huis uit verloskundige en was tussen 2010 en 2016 (vice)voorzitter van de KNOV. Sinds dit jaar is zij directeur van de coöperaties LEO & Verloskundig Centrum (VC) de Poort in Leiden. Zij was de opdrachtgever van Lisa en Linda voor het ontwerpen van een gezondheidsbevorderende interventie.
“In het Verloskundig Centrum de Poort bieden we kinderwensconsulten aan. Toch blijkt het moeilijk om de juiste doelgroep met dit kinderwensconsult te bereiken. We zagen ook dat vrouwen al vroeg in de zwangerschap bij ons komen voor een vitaliteitsecho. Hier zagen we een kans om met de kennis van nu over gezonde voeding de eerste duizend dagen in het leven van een kind, deze groep vrouwen al vroeg te kunnen bereiken. Maar hoe doe je dat? Toen las ik de oproep van Linda en Lisa op het inspiratienetwerk van de KNOV op Facebook. Ik heb meteen gereageerd.
Het is erg inspirerend en enthousiasmerend om met verloskundigen in opleiding te werken. Zij brengen nieuwe kennis en inzichten mee. Linda en Lisa hebben een mooie interventie ontwikkeld en de uitkomsten van hun onderzoek zijn direct te vertalen naar het beleid binnen het programma Kansrijke Start. En door de vraag in ons verloskundig centrum hebben zij de kans gekregen om een praktijkgerichte Public Health-strategie te ontwikkelen. Een win-win samenwerking dus.”
Financiële schulden en armoede zijn een van de oorzaken van slechte uitkomsten in de geboortezorg. Kansrijke Start draagt bij aan het verbeteren van sociale, mentale en fysieke omstandigheden van aanstaande gezinnen.
Linda Rentes: “De samenwerking tussen de verloskundige zorg, de gemeente maar ook het sociale domein, denk aan sociale wijkteams, is erg belangrijk. Wat mij betreft is er echt te weinig gedaan om de verbinding te maken tussen de verschillende domeinen de afgelopen tien jaar. Want Public Health gaat ook de verloskundige zorg aan. Op 4 december 2019 hadden we de aftrap van een Gezonde Kansrijke Start in Leiden. We gaan de goede kant op!”